Η Ελληνίδα χριστιανή προτιμά το θάνατο από την ατίμωση. Στην Ήπειρο και στη Μακεδονία, σκλαβωμένες μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα, δύο
ηρωικές θυσίες γυναικών έγιναν παγκόσμια σύμβολα, οι Σουλιώτισσες στο Ζάλογγο το 1803, και οι Ναουσαίες στην Αραπίτσα το 1822. Υπάρχει όμως και τρίτη υπέρτατη θυσία γυναικών, που για χρόνια ξεχάστηκε· αυτή που προτίμησαν πάντα αντί για την ατιμωτική σκλαβιά στους Τούρκους, στην υπόδουλη πατρίδα τους, αλλά με την αδούλωτη ψυχή τους.
Στις αρχές του 1878 βρίσκεται σε εξέλιξη ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος (1877-’78), στον οποίο το αδύναμο Ελληνικό Βασίλειο μπαίνει καθυστερημένα. Στη Μακεδονία η Επανάσταση ξεκίνησε από το Λιτόχωρο (16 Φεβρουαρίου 1878), με ηγετικές φυσιογνωμίες τον Επίσκοπο Κίτρους Νικόλαο και τον Παύλο Μπαντραλέξη. Γόνος τρίτης γενιάς στην αρχοντοοικογένεια των Μπαντραλέξηδων, μαζί με τον εξάδελφο του Πέτρο, σπουδαγμένοι στην Αθήνα, υιοθέτησαν τη μεγάλη ιδέα. Με το τεράστιο κύρος της οικογένειας ασκούσαν μεγάλη επιρροή στους Βλάχους και τους άλλους κατοίκους των περιοχών Βεροίας, Ναούσης, Κατερίνης, Θεσσαλονίκης και Γιαννιτσών. Η οικογένεια ίδρυσε (1826) στο Βέρμιο το αρχοντοχώρι των Βλάχων Σέλι, σε υψόμετρο 1400-1540 μέτρων, όπου και το περίφημο σήμερα χιονοδρομικό Κέντρο του Νομού Ημαθίας.
Στις 3 Μαρτίου όμως του 1878 υπεγράφη η Ρωσοτουρκική συνθήκη του Αγίου Στεφάνου. Τα απελευθερωμένα από τον πόλεμο τουρκικά στρατεύματα στράφηκαν εναντίον των Ελλήνων επαναστατών. Η Ελλάδα απέσυρε τις δυνάμεις της φοβούμενη να εμπλακεί μόνη της σε πόλεμο με τους Οθωμανούς και οι εγκαταλελειμμένοι επαναστάτες κατέφυγαν να σωθούν στο Μοναστήρι των Αγίων Πάντων στα Πιέρια.
Εκεί εφτά γυναίκες, Βλάχες από το Σέλι, που ξεχειμώνιαζαν εκεί, στις 15 Μαρτίου του 1878, έπεσαν στον γκρεμό, από ύψος 200 μέτρων του βράχου Γαλακτός Πιερίων και βρήκαν το θάνατο, που επέλεξαν. Τα γεγονότα ευτυχώς δεν έμειναν άγνωστα. Η εφημερίδα «ΩΡΑ» των Αθηνών, το 1878, ενημερώνει τον κόσμο όλο για τη θυσία των Γυναικών στους Άγιους Πάντες και τη μεγάλη αγριότητα των σφαγών, που ακολούθησαν στην ευρύτερη περιοχή. Αναφέρει μάλιστα και τα ονόματα των εφτά γυναικών που βρέθηκαν κάτω από το βράχο:
Μαρία Μητραντώνη, Κυράτσα Μπιντιβάνου, Ελένη Τσούλιου, Βαγγελία Σάντου, Σουλτάνα Μαρίτσα, Μαρία Σούλιου και Κατερίνα Νιώπα. Η τελευταία έπεσε μαζί με το μικρό γιο της, που βρέθηκε να θηλάζει από τη νεκρή μάνα του. Ο μικρός Γιάννης, που επέζησε, πέθανε το 1930 στη Βέροια. Οι απόγονοί του από γενιά σε γενιά διηγούνται τα συγκλονιστικά γεγονότα.
Στο ερώτημα αν η εξέγερση του 1878 ήταν μια ακόμη λανθασμένη απόφαση ή μια ακόμη αδικαίωτη θυσία, η ιστορική μαρτυρία δίνει την απάντηση, που δικαιώνει το χυμένο αίμα: Η εξέγερση –και οι αγριότητες των Τούρκων στα 1878– προβεβλημένη στην τότε διεθνή γνώμη από Άγγλους δημοσιογράφους, για δικό τους συμφέρον, χρησιμοποιήθηκε στη συνθήκη του Βερολίνου, που ακολούθησε (13 Ιουνίου 1878), και αποτέλεσε, όπως γράφει ο φιλόλογος Τάκης Γκαλαΐτσης και πρώην Πρόεδρος του Συλλόγου Βλάχων Βέροιας, την «απαρχή της προσάρτησης στην Ελλάδα της Θεσσαλίας και της περιοχής της Άρτας» τρία χρόνια αργότερα (1881).
140 χρόνια μετά τη θυσία των επτά Γυναικών αποφασίστηκε και είναι υπό ανέγερση μνημείο προς τιμήν τους στην Κεντρική Πλατεία του Σελίου (Εφημερίδα «Βέροια» 22/10/2018), για να θυμίζει την ηρωική θυσία τους, που δεν πήγε χαμένη.
Γ.
