1946, στην κομμουνιστική Γιουγκοσλαβία. Ένας στρατιώτης μπαίνει με το όπλο στο ιερό την ώρα της θείας Λειτουργίας και διατάζει τον ιερέα να βγει έξω. «Δεν βγαίνω. Θα τελειώσω τη θεία Λειτουργία πρώτα!», λέει ατάραχα εκείνος. «Αν θέλεις, εκτέλεσέ με». Τότε ο στρατιώτης τον αναγκάζει με τη βία να σταματήσει. Ο ιερέας συλλαμβάνεται και φυλακίζεται.
Ποιος είναι αυτός ο ατρόμητος ιερωμένος;
-Ο άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς, ο σύγχρονος Άγιος της Εκκλησίας μας, ο μεγάλος Σέρβος Θεολόγος, ο υπερασπιστής της Ορθοδοξίας.
Δεν φοβόταν τον θάνατο, γιατί πίστευε στην Ανάσταση.
«Αυτός ο κόσμος θα ήταν μια φρικτή ειρωνεία, αν ο άνθρωπος δεν ήταν δυνατότερος από τον θάνατο», έλεγε.
Στην πίστη ήταν ασυμβίβαστος. Δεν χαριζόταν στους αιρετικούς, ενώ ήταν και άσπονδος εχθρός του Οικουμενισμού, δηλαδή της παγκόσμιας κίνησης που διακηρύττει ότι έχει σκοπό την ένωση όλων των χριστιανικών ομολογιών, αλλά προχωρεί σε απαράδεκτες υποχωρήσεις στην πίστη. Πολέμησε ιδιαίτερα τον παπισμό.
Ο λόγος του ηχούσε σαν βροντή:
«Στην ιστορία του ανθρωπίνου γένους υπάρχουν τρεις κυρίως πτώσεις: του Αδάμ, του Ιούδα, του Πάπα».
Μιλούσε με λόγια πύρινα, σαν τους προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης και στον λόγο του δεν μπορούσες να αντισταθείς.
«Αδελφοί μου, ο κόσμος δεν αντέχει μακριά από τον Θεό. Δεν αληθεύει ότι υπάρχουν άθεοι. Υπάρχουν μόνο όσοι λατρεύουν τον Θεό και οι ειδωλολάτρες».
Κάποτε είχε γράψει σε ένα χαρτόνι τη λέξη ΗΣΥΧΙΑ, όταν δίδασκε σε μία Εκκλησιαστική Σχολή, και το κρέμασε στον τοίχο ενός διαδρόμου. Οι μαθητές όμως το έσκισαν και το πέταξαν. Όταν το έμαθε, τους μίλησε το βράδυ στην τραπεζαρία με τέτοιον τρόπο, ώστε δύο από αυτούς πήγαν κλαίγοντας και του ζητούσαν συγχώρηση.
Ζούσε ασκητικά, με προσευχή και κατάνυξη και είχε πολύ ζωντανή σχέση με τους Αγίους.
Παραμονή του Αγίου Νικολάου βρισκόταν στη φυλακή. Διηγείται ο ίδιος: «Έψαλα το τροπάριο του Αγίου Νικολάου και τον παρακάλεσα να έχω ένα καθαρό πουκάμισο για τη γιορτή. Μόνο αυτό ήθελα. Τα μεσάνυχτα ήρθε ένας νεαρός παρτιζάνος (=αντάρτης): ʺΚύριε Πόποβιτς, λέει, ελάτε να ντυθείτε με τα δικά σας ρούχα. Είστε ελεύθερος. Πείτε μας μόνο πού θα πάτεʺ».
Και αυτός ο τόσο δυναμικός άνθρωπος είχε μία ευαίσθητη ψυχή.
Βάδιζε κάποια φορά πάνω στο γρασίδι. «Πάτερ, γιατί δεν βαδίζετε στο πλακόστρωτο;», τον ρώτησαν. «Για να μην πατήσω κανένα μυρμηγκάκι και του στερήσω τη ζωή». Θαύμαζε τα έργα του Θεού και υποκλινόταν σε όλη τη φύση.
***
Ο βίος του αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς
Γεννήθηκε το 1894 στη Βράνια της Σερβίας σε ιερατική οικογένεια που είχε δώσει επτά γενιές ιερωμένων. Αυτό εξάλλου φανερώνει και το επώνυμο Πόποβιτς (=Παπαδόπουλος). Από την ευσεβή μητέρα του διδάχθηκε την ευλάβεια στην προσευχή και τη νηστεία.
Από μικρός μελετούσε την Αγία Γραφή και τους βίους των Αγίων και εμπνεόταν. Όταν τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο, πήγε στην Εκκλησιαστική Σχολή του αγίου Σάββα στο Βελιγράδι, όπου αξιώθηκε να έχει δάσκαλο τον φωτισμένο άγιο Νικόλαο Βελιμίροβιτς. Εκεί άναψε μέσα του η μεγάλη φωτιά της αγάπης για τον Κύριο, η οποία έμεινε άσβεστη μέχρι την τελευταία του αναπνοή. Το 1916 έλαβε το μοναχικό σχήμα και πήρε το όνομα του αγίου μάρτυρα και φιλοσόφου Ιουστίνου, γιατί αγαπούσε και το μαρτύριο και τη φιλοσοφία.
Πηγαίνει για θεολογικές σπουδές στην Αγία Πετρούπολη και τις συνεχίζει στην Οξφόρδη.
Το 1919 γυρίζει στην πατρίδα του και τοποθετείται ως καθηγητής θεολογίας στο Σρέμσκι Κάρλοβτσι. Ο Πατριάρχης της Σερβίας όμως τον κατευθύνει στην Ελλάδα για επιπλέον σπουδές, «για να γίνει περισσότερο ορθόδοξος». Στην Αθήνα ο π. Ιουστίνος παρέμεινε δύο χρόνια. Το 1926 πήρε το διδακτορικό του δίπλωμα στην Πατρολογία. Στα επόμενα έτη εργάστηκε σε διάφορες Εκκλησιαστικές Σχολές της πατρίδας του και από το 1935 πήρε την έδρα της Δογματικής στο Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου.
Με την εγκαθίδρυση της κομμουνιστικής εξουσίας στη Γιουγκοσλαβία το 1945 διώχθηκε από το Πανεπιστήμιο μαζί με άλλους 200 καθηγητές. Το 1946 στη Μονή Σούκοβο του Πίροτ στη νότια Σερβία τον συνέλαβαν και τον φυλάκισαν. Λίγο έλειψε μάλιστα να τον εκτελέσουν. Διωγμένος από το Πανεπιστήμιο, δίχως κάποια σύνταξη, στερημένος από τα θρησκευτικά και πολιτικά του δικαιώματα, έζησε ουσιαστικά έγκλειστος στη μικρή γυναικεία μονή των Αρχαγγέλων στο Τσέλιε του Βάλιεβο. Οι πολιτικές αρχές τον κατασκόπευαν και πολλές φορές του απαγόρευαν την έξοδο. Όμως, παρά τις δύσκολες συνθήκες, εκείνος προσευχόταν αδιάλειπτα, νήστευε αυστηρά και λειτουργούσε καθημερινά μνημονεύοντας εκατοντάδες ονόματα. Είχε το χάρισμα των δακρύων και πολλές φορές στο ιερό έβρεχε το φελόνιό του με άγια δάκρυα. Ήταν ένας γλυκύτατος πνευματικός πατέρας, που έδινε ανεκτίμητες συμβουλές, ενώ συγχρόνως συνέχιζε το ιεραποστολικό του έργο μελετώντας και συγγράφοντας.
Η φήμη του εξαπλώθηκε γρήγορα και πέρασε τα σύνορα της Σερβίας. Έτσι τον επισκέπτονταν στο Μοναστήρι και πολλοί Έλληνες.
Εκοιμήθη εν Κυρίῳ στις 25 Μαρτίου 1979.
Τα θαύματα στον απέριττο τάφο του στη μονή Τσέλιε είναι πάρα πολλά.
Στις 29 Απριλίου 2010 η Ορθόδοξη Σερβική Εκκλησία τον κατέταξε στο Ορθόδοξο εορτολόγιο. Η μνήμη του τιμάται στις 14 Ιουνίου.
***
Η μεγάλη κληρονομιά
Ο άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς ήταν από τους μεγαλύτερους Ορθόδοξους θεολόγους του 20ού αιώνα. Μας άφησε ένα πολύτομο συγγραφικό έργο. Πολλά έργα του μεταφράστηκαν στα ελληνικά και σε άλλες γλώσσες. Η τρίτομη Δογματική του αποτελεί ακριβέστατο οδηγό στην Ορθόδοξη πίστη και ζωή. Άλλο μνημειώδες έργο του είναι οι Βίοι των Αγίων σε 12 τόμους και η Ερμηνεία της Καινής Διαθήκης σε 7 τόμους.
Στα έργα του κυριαρχεί η αγάπη του για το Πρόσωπο του Θεανθρώπου Χριστού και η προσήλωσή του στη γραμμή των Πατέρων της Ορθοδοξίας.
Είναι χαρακτηριστικό ότι και όταν επέκρινε τις αιρέσεις με δριμύτατο τρόπο, αλλά και όταν ασκούσε κριτική κατά της άθεης κομμουνιστικής ιδεολογίας, η οποία υποσχόταν έναν ψεύτικο παράδεισο εδώ στη γη, η κριτική του δεν είχε ούτε σταγόνα μίσους!
Γιατί μέσα στην ευαίσθητη ψυχή του υπήρχε μόνο αγάπη∙ η αγάπη στον Θεάνθρωπο Χριστό!
«Δεν θέλω ούτε τη ζωή, ούτε τον θάνατο χωρίς Εσένα, γλυκύτατε Κύριε!… Ας με θανατώσετε με όποιον τρόπον θέλετε, αλλά χωρίς τον Χριστό δεν θέλω τίποτε…».
Ας έχουμε τις πρεσβείες του.
Νεφέλη
Περιοδικό «Προς τη ΝΙΚΗ», Ιούνιος 2021
