Η «Τριχερούσα» Ηγουμένη της Μονής Χιλανδαρίου Ηγουμένη στο Άγιο Όρος;

Στο Χιλανδάρι, το Σέρβικο μοναστήρι του Αγίου Όρους, δεν εκλέγουν ηγούμενο. Εκεί ηγουμενεύει, με δική Της πρωτοβουλία, η Παναγία η «Τριχερούσα», η εικόνα της Θεοτόκου με τα τρία χέρια!

Η ιστορία της φτάνει στα χρόνια του αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού και ακόμη πιο πριν.

………………………………………………………………………………………………………………………

Αρχές του 8ου μ.Χ. αιώνα.

Πρωτοσύμβουλος του χαλίφη της Συρίας Ουάλιδ είναι ο χαρισματούχος, πολυμαθής και αγωνιστής χριστιανός Ιωάννης από τη Δαμασκό.

Στο Βυζάντιο έχει ήδη ξεσπάσει η θύελλα της εικονομαχίας και ο Ιωάννης με τον πλούτο των γνώσεων, με τη δύναμη του λόγου και το θάρρος της πίστης αγωνίζεται σθεναρά. Εκφράζοντας την πίστη της Εκκλησίας στηρίζει τους ορθόδοξους στην προσκύνηση των «θείων εκτυπωμάτων» (των ιερών εικόνων). «Η της εικόνος τιμή επί το πρωτότυπον διαβαίνει» (η τιμή στην εικόνα απευθύνεται στο εικονιζόμενο πρόσωπο), διακηρύσσει επαναλαμβάνοντας τον λόγο του Μεγάλου Βασιλείου.

Τρεις λόγοι του «Προς τους διαβάλλοντας τας αγίας Εικόνας» (προς εκείνους που κατηγορούν τις άγιες εικόνες), όπου ανακεφαλαιώνει ολόκληρη τη σχετική πατερική θεολογία, κατατάραξαν τον εικονομάχο βασιλιά Λέοντα Ίσαυρο. Πρέπει να τον φοβίσει, να τον φιμώσει τον Δαμασκηνό, να σταματήσει την αντίδρασή του, σκέπτεται ο βασιλιάς. Στήνει ολόκληρη σκευωρία και συκοφαντεί στον χαλίφη τον πρωτοσύμβουλό του.

–Θέλει να μου παραδώσει τη Δαμασκό. Φυλάξου!

Πείθεται ο Άραβας και διατάζει:

–Να του κόψετε το δεξί του χέρι!

Και του έκοψαν το δεξί χέρι και το κρέμασαν σε δημόσια θέα.

Στέλνει ανθρώπους του τότε ο μάρτυρας Ιωάννης και παρακαλεί να του δώσουν το κομμένο χέρι του να το θάψει. Κρατώντας το γονατισμένος μπροστά στην εικόνα της Κυρίας Θεοτόκου, που είχε στο σπίτι του, παρακαλεί με δάκρυα. Ζητά απίθανη λύση, την ίαση. Παρακαλώντας αποκοιμήθηκε…

Η Παναγία έκανε το θαύμα Της! Ξυπνώντας είδε το χέρι του θεραπευμένο, άρτιο, έτοιμο να συνεχίσει τη συγγραφή!

Στην εικόνα Της ο Ιωάννης προσθέτει ένα ασημένιο χέρι, ευγνωμοσύνης δείγμα, την παίρνει μαζί του και φεύγει από τη Δαμασκό. Μονάζει πλέον στο Μοναστήρι του αγίου Σάββα του ηγιασμένου στην Παλαιστίνη. Και εκεί με το θεραπευμένο του χέρι ο πολύπαθος, «χρυσορρόας» (που ρέει χρυσάφι) και «μαΐστωρ της μουσικής» (δάσκαλος τῆς μουσικής) άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός γράφει και υμνολογεί την Κυρία Θεοτόκο με κείμενα που μέχρι σήμερα ψάλλονται στην Εκκλησία μας, και θα ψάλλονται για πάντα.

………………………………………………………………………………………………………………………

Και η εικόνα;

Τον 13ο αι. οι πατέρες της Μονής δώρησαν τη μοναδική αυτή εικόνα στον αρχιεπίσκοπο της Σερβίας Σάββα. Όταν αλλόθρησκοι κατέλαβαν τη Σερβία και τα Μοναστήρια ερημώθηκαν, «θαυμασίως ευρέθη αύτη η εικών έμπροσθεν της Ιεράς Μονής του Χιλανδαρίου» (με θαυμαστό τρόπο βρέθηκε αυτή η εικόνα μπροστά στην ιερή μονή Χιλανδαρίου), μας πληροφορεί επιγραφή του Μοναστηριού. Την υποδέχθηκαν με ευλάβεια οι μοναχοί και την τοποθέτησαν στο ιερό Βήμα του καθολικού. Όμως εκείνη διάλεξε άλλη θέση. Τον θρόνο του ηγουμένου. «Ουκ ήλθον του φυλαχθήναι με υφ’ υμών αλλ’ υμάς υπ’ εμού»∙ (Δεν ήρθα για να με φυλάξετε, αλλά για να σας φυλάω).

Εκεί την έχουν μέχρι σήμερα οι Χιλανδαρινοί μοναχοί. Δεν εκλέγουν ηγούμενο. Στο Μοναστήρι τους ηγουμενεύει η Τριχερούσα.

Αμέτρητα είναι και τα αντίγραφά της, κυρίως στη Σερβία, στα Βαλκάνια και στη Ρωσία.

Τη Δευτέρα του Πάσχα τελείται μεγάλη λιτανεία της εικόνας.

Και στις 12 Ιουλίου, που τελείται η σύναξη της Παναγίας της Τριχερούσας, οι ευλαβείς προσκυνητές Της απευθύνουν ολόθερμα «χαίρε»:

Χαίρε ότι ημίν δέδωκας την Εικόνα σου Αγνή·

χαίρε ότι βλύζεις άπασιν ευσπλαγχνίας την πηγήν.

Χαίρε Χιλανδαρίου πολυτίμητον γέρας·

χαίρε παντός του Άθω φύλαξ σκέπη και κέρας.

Χαίρε Θεόν αρρήτως κυήσασα·

χαίρε χαράς τα πάντα εμπλήσασα.

Χαίρε ημάς ασφαλώς οδηγούσα·

χαίρε του σου κλήρου η προνοούσα.