Ο Όσιος Αντώνιος ο Μέγας

17 Ιανουαρίου

Ο άγιος Αντώνιος είναι γνωστός σ’ όλον τόν χριστιανικό κόσμο. Είναι ο ένσαρκος άγγελος, ο πατέρας τού αναχωρητισμού, ο Πατριάρχης τής ερήμου. Η γλυκειά καί ασκητική μορφή καί ζωή του εμπνέει τούς ανά τούς αιώνες πιστούς καί τό όνομά του παραμένει πάντοτε πανσέβαστο στά στόματα καί τίς καρδιές τών Χριστιανών.
Στό χωριό Κόμα τής Αιγύπτου δίπλα στήν όχθη τού Νείλου γεννήθηκε ο Αντώνιος τό 251 μ. Χ. Ευτύχησε νά έχει γονείς πιστούς καί ενάρετους καί συγχρόνως εξαιρετικά πλουσίους. Αλλά καί οι γονείς του ευτύχησαν νά αναθρέψουν έναν γιό θαυμαστό, ο οποίος από τήν παιδική του ηλικία μέ τήν υποδειγματική ζωή του παρουσίασε δείγματα τής λαμπρής εξελίξεώς του.
Όταν όμως ο Αντώνιος βρισκόταν σέ ηλικία 18 – 20 ετών, ο Θεός κάλεσε κοντά του τόν ένα κατόπιν τού άλλου τούς εκλεκτούς γονείς του κι έτσι έμεινε αυτός μόνος κάτοχος καί διαχειριστής τής μεγάλης περιουσίας. Δέν ξιππάζεται όμως ο Αντώνιος απ’ αυτό. Αντίθετα, όταν λίγο μετά τό θάνατο τών γονέων του ακούει κατά τή θεία Λειτουργία στό ιερό Ευαγγέλιο τόν Κύριο νά λέει στόν πλούσιο εκείνον νεανίσκο: «ει θέλεις τέλειος είναι, ύπαγε πώλησόν σου τά υπάρχοντα καί δός πτωχοίς, καί έξεις θησαυρόν εν ουρανώ, καί δεύρο ακολούθει μοι» (Ματθ. ιθ΄ 21) σκιρτά από ενθουσιασμό. Ο λόγος τόν συγκινεί βαθύτατα. Μοιράζει λοιπόν αμέσως τήν περιουσία του στούς πτωχούς, εμπιστεύεται τή νεότερή του αδελφή κοντά σέ αφιερωμένες παρθένες καί αυτός μένει μόνος του καί ασκείται στήν οικία του. Αργότερα μεταφέρει τό ασκητήριό του έξω από τήν πόλη, μέσα σ’ ένα τάφο, όπου αγωνίζεται εναντίον τών πειρασμών τού πονηρού. Μετά από πάροδο ετών αναχωρεί πλέον γιά τήν έρημο. Εκεί θά περάσει όλη του τή ζωή μεριμνώντας «πώς αρέσει τώ Κυρίω» (Α΄ Κόρ. ζ΄ 32).
Δέν έχει ανάγκη νά φροντίζουν άλλοι γι’ αυτόν. Μόνος του εργάζεται τή γή, γιά νά επαρκέσει στίς ελάχιστες άλλωστε ανάγκες του. Είναι λιτότατος, ασκητικός καί τίς ώρες του τίς μοιράζει μεταξύ εργασίας καί προσευχής κυρίως. Προσεύχεται αδιαλείπτως γιά όλους καί γιά όλα. Γονυπετής καθημερινά επί ώρες συνεχείς παρακαλεί τόν Θεό γιά τούς ανθρώπους οι οποίοι αγωνίζονται στόν κόσμο καί αντιμετωπίζουν δυσκολίες καί πειρασμούς.
Γράμματα δέν γνωρίζει ο Αντώνιος. Ξέρει όμως καλά τήν Αγία Γραφή, τήν οποία έμαθε όταν τήν άκουγε μέ διακαή πόθο νά τήν διαβάζουν οι άλλοι. Αυτά τά νοήματα τής Αγίας Γραφής διαρκώς κυκλοφορούν στό νού του κατά τίς ώρες τής μονώσεώς του καί αυτά διδάσκει σ’ όλους εκείνους οι οποίοι τόν πλησιάζουν νά τόν δούν καί νά τόν ακούσουν.
Αλλά ο Αντώνιος δέν ήταν μόνο αθλητής τής προσευχής καί τής ευσεβείας. Ήταν καί αγωνιστής εναντίον τού Σατανά. Διότι ο «ωρυόμενος λέων ο ζητών τίνα καταπίη» (Α΄ Πέτρ. ε΄ 8), ο οποίος επείρασε παλαιότερα στήν έρημο τόν Κύριο, δέν άφησε ήσυχο καί τόν Αντώνιο. Τόν πολεμά λυσσωδώς, μέ μανία, «πυριφλέκτοις φαρέτραις», γιά νά τόν κάνει νά υποκύψει στά θέλγητρά του. Πολλές φορές ο Αντώνιος αγωνίσθηκε μέ τόν Σατανά σώμα πρός σώμα, όταν αυτός μέ ποικίλους τρόπους καί μορφές εμφανιζόταν μπροστά του γιά νά τόν καθυποτάξει. Καί μέ τή χάρη τού Θεού, τή δύναμη τού Δυνατού, ο Αντώνιος συνέτριβε πάντοτε τά ακονισμένα βέλη καί καταντρόπιαζε τόν πονηρό.
Η φήμη του σταδιακά έγινε μεγάλη, τεράστια. Άνθρωποι πολλοί τόν αναζητούν στήν έρημο, γιά νά ακούσουν τά λόγια του, νά πάρουν συμβουλές, νά δούν καί νά απολαύσουν τή θαυματουργική ικανότητά του. Ο χώρος γύρω από τά πτωχικά μετακινούμενα ασκητήριά του μεταβάλλεται σέ διδασκαλείο πίστεως καί ευσεβείας. Τόν χάρισε ο Θεός στήν Αίγυπτο, γράφει ο Μέγας Αθανάσιος, σάν ιατρό. Διότι ποιός λυπημένος τόν συναντούσε καί δέν έφευγε χαρούμενος; Ποιός τόν πλησίαζε μέ θρήνο γιά τούς νεκρούς του καί δέν έφευγε παρηγορημένος; Ποιός ερχόταν μέ πάθος εναντίον τού άλλου καί δέν έφευγε αποφασισμένος νά συμφιλιωθεί; Ποίος νέος, όταν τόν έβλεπε στήν έρημο, δέν άφηνε αμέσως τίς ηδονές καί δέν αγαπούσε τήν αγνότητα; Κι αυτός ο Μέγας Βασίλειος τόν επισκέφθηκε στήν έρημο καί πρίν από αυτόν ο Μέγας Αθανάσιος, ο οποίος συνδέθηκε στό εξής μ’ αυτόν ως παιδί πρός πατέρα. Η φήμη τού Αντωνίου έφθασε μέχρι τού Αυτοκράτορος Μεγάλου Κωνσταντίνου, ο οποίος τού απηύθυνε μία επιστολή καί ζητούσε τίς ευχές, τίς προσευχές, αλλά καί τίς συμβουλές του. Κι αυτός σέ απάντηση τόν επαινεί γιά τήν ευσέβειά του, καί τόν παρακινεί νά θεωρεί πρόσκαιρα όλα τά επίγεια μεγαλεία καί νά είναι δίκαιος καί φιλάνθρωπος.
Ο ήρωας όμως τής έρημου είναι καί αγωνιστής τής πίστεως καί τής Ορθοδοξίας. Τό 311 κατά τό διωγμό τού αυτοκράτορα Μαξιμίνου έρχεται στήν Αλεξάνδρεια μέ τόν πόθο νά μαρτυρήσει κι αυτός γιά χάρη τού Χριστού. Επειδή όμως αυτό δέν πραγματοποιήθηκε, έσπευσε στίς φυλακές καί τά μεταλλεία, όπου βασανίζονταν οι Χριστιανοί, γιά νά υπηρετήσει τούς ομολογητές τής πίστεως. Δέν δυσκολεύεται νά φθάσει καί μέχρι τό δικαστήριο, γιά νά ενθαρρύνει τούς μάρτυρες. Παρακολουθεί ακόμη ο Αντώνιος άγρυπνα τούς αγώνες τών ορθοδόξων εναντίον τών αιρετικών. Αποδοκιμάζει μέ αποτροπιασμό τούς αρειανούς καί μέ τό μεγάλο του κύρος ενισχύει τόν αγωνιζόμενο Μέγα Αθανάσιο. Όχι μόνο προσεύχεται εκτενώς γιά τή νίκη τής αληθείας, αλλά επανειλημμένα κατεβαίνει στήν Αλεξάνδρεια, γιά νά αγωνισθεί καί προσωπικά ο ίδιος γιά τήν Ορθοδοξία. Συναγερμός γίνεται στήν Αλεξάνδρεια όσες φορές τήν επισκέπτεται. Κι αυτοί ακόμη οι ειδωλολάτρες ζητούν νά δούν τόν άνθρωπο τού Θεού καί νά ακούσουν τά λόγια του. Καί οι καρποί τών επισκέψεών του ήταν ανώτεροι από κάθε προσδοκία.
Μετά τήν τόση εργασία ο Αντώνιος, ο Μέγας όντως στούς ποικίλους αγώνες του, καθαρός στήν ψυχή καί τήν καρδιά, «άγγελος επίγειος, βροτός ουράνιος, τής παρθενίας διδάσκαλος, τής έρημου διάκοσμος, χαρισμάτων ενθέων πεπληρωμένος», αναπαύθηκε εν Κυρίω τό 356 μ. Χ. σέ βαθύτατα γηρατειά, 105 ετών, καί τάφηκε μέ εντολή του σέ άγνωστο τόπο, γιά νά μή τιμήσουν οι Χριστιανοί τό ιερό λείψανό του. Ο Μέγας Αθανάσιος γιά νά διδάσκονται οι μεταγενέστεροι πιστοί έγραψε ένα μεγάλο εγκωμιαστικό λόγο καί φορούσε μέ περισσή ευλάβεια τή φθαρμένη λόγω τής χρήσεως μηλωτή (προβιά), πού τού άφησε ο Μέγας Αντώνιος.
Έτσι είναι. Ο άγιος του Θεού άνθρωπος μέ τόν ένθεο ζήλο του, τήν αυταπάρνηση καί όλη τήν αρετή του, όπου κι άν βρεθεί, εμπνέει. Διδάσκει μέ τό παράδειγμά του, κατευθύνει μέ τή ζωή του. Γίνεται αντικείμενο αγάπης καί σεβασμού. Φώς στό περιβάλλον του. Μήπως όμως σέ κάποιο βαθμό όλοι μας δέν μπορούμε, δέν πρέπει νά γίνουμε έτσι;

Δοξαστικόν του Μικρού Εσπερινού. Ήχος β΄.
Τόν επί γής Άγγελον καί εν ουρανοίς άνθρωπον Θεού, τού κόσμου τήν ευκοσμίαν, τήν τρυφήν τών αγαθών καί τών αρετών, τών Ασκητών τό καύχημα, Αντώνιον τιμήσωμεν. Πεφυτευμένος γάρ εν τώ οίκω τού Θεού εξήνθησε δικαίως καί ωσεί κέδρος εν ερήμω επλήθυνε τά ποίμνια Χριστού τών λογικών προβάτων εν οσιότητι καί δικαιοσύνη.

Απολυτίκιον τού Αγίου. Ήχος δ΄.
Τόν ζηλωτήν Ηλίαν τοίς τρόποις μιμούμενος τώ Βαπτιστή ευθείαις ταίς τρίβοις επόμενος, πάτερ Αντώνιε, τής ερήμου γέγονας οικιστής καί τήν οικουμένην εστήριξας ευχαίς σου. Διό πρέσβευε Χριστώ τώ Θεώ σωθήναι τάς ψυχάς ημών.

Από τό βιβλίο «Αθλητές Στεφανηφόροι»
Αρχιμ. Θεοδώρου Μπεράτη