Ένας σπλαχνικός Ιεράρχης
Ψηλός στο ανάστημα, αδύνατος, με γλυκείς οφθαλμούς, που τους στεφάνωναν μελανοί κύκλοι. Το βλέμμα του διαπεραστικό και λαμπρό, φανέρωνε τη γρήγορη σκέψη και ενεργητικότητά του. Καθαρός και λιτός στην ενδυμασία, ολιγαρκής και ασκητικός στη δίαιτά του. Στον αγώνα της προσευχής ήταν ακούραστος. Αυτή ήταν η τροφή και η τρυφή της φιλόθεης ψυχής του. Στον χαρακτήρα πράος, υπομονετικός και ταπεινός. Παραδεχόταν τα λάθη του και δεν δίσταζε να ζητήσει συγγνώμη. Όλους τους σπλαχνιζόταν, συγκατέβαινε στις ανάγκες τους, τους παρηγορούσε. Εξαιρετικά αφιλοχρήματος, ελεούσε τον κάθε κατατρεγμένο. Ταυτόχρονα ήταν ασυμβίβαστος στην πίστη και ατρόμητος υπερασπιστής του δικαίου. Ενεργούσε αποφασιστικά όταν χρειαζόταν, καταφρονώντας τον κίνδυνο. Όλα αυτά τα στοιχεία του χαρακτήρα του καθιστούσαν σεβαστό και φοβερό τον Πατριάρχη Γρηγόριο.
Με αυτά τα λόγια τον περιγράφει ο βιογράφος του. Ασκητικός, με σπάνιες αρετές και χαρίσματα, που τα καλλιεργούσε για τη δόξα του Θεού και την αγάπη στον συνάνθρωπο. Ιδιαίτερη σημασία έδινε στην άσκηση της ελεημοσύνης, γι’ αυτό θα παρουσιάσουμε μέσα από κάποια περιστατικά την πλούσια δράση του στον τομέα αυτό.
Ήταν αδύνατο να μην κάνει τα πάντα για να ανακουφίσει όποιον κατέφευγε κοντά του. Είτε χήρα φτωχή ήταν είτε άπορος πατέρας, η ασθενής η απροστάτευτος η φυλακισμένος, πρώτος ο Πατριάρχης έδινε το παράδειγμα της ελεημοσύνης και μετά προέτρεπε και τους άλλους.
Όλα τα εισοδήματα του Πατριαρχείου εκτός από τα απολύτως αναγκαία για τη συντήρησή τους, τα έδινε στους φτωχούς. Έτσι, το ταμείο πολλές φορές έμενε άδειο! Λέγεται δε το εξής χαριτωμένο: Όχι μόνον δεν κρατούσε χρήματα για τον εαυτό του, αλλά δεν ήταν ικανός ούτε να τα μετρήσει! Ενώ γνώριζε την τιμή των νομισμάτων, εάν ήθελε να μετρήσει μεγάλο ποσό, μπερδευόταν και πάντοτε έβγαζε το αποτέλεσμα λανθασμένο.
Επιστάτης του ταμείου ήταν ο αρχιδιάκονός του. Κάποτε λοιπόν που δεν υπήρχε τίποτα να δώσουν στους φτωχούς, ο αρχιδιάκονος βρέθηκε σε απορία τι να κάνει. «Πήγαινε και δανείσου», του είπε ο Πατριάρχης. Κι επειδή εκείνος δίσταζε: «Αλίμονο», πρόσθεσε. «Εσύ ντρέπεσαι να δανειστείς για να δανείσεις στο Θεό. «Ο γαρ ελεών πτωχόν δανείζει Θεώ». Αυτός που κάνει ελεημοσύνη δανείζει τα χρήματά του στον Θεό!
Άλλη φορά, για να ικανοποιήσει μια φτωχή χήρα που ήθελε να αποκαταστήσει την κόρη της, έβγαλε και της έδωσε μια δική του πολύτιμη ζώνη, δώρο ευλαβικό ενός άρχοντα.
Και κάποτε που προσήλθαν στο Πατριαρχείο δυό χήρες μαζί με τις θυγατέρες τους και ο Πατριάρχης δεν είχε τίποτε να δώσει, έβγαλε από την ιματιοθήκη μια κόκκινη πολύτιμη σαμουρόγουνα (δερμάτινη γούνα), την έσχισε στα δυό και την έδωσε στις γυναίκες, να την πουλήσουν και να προικίσουν τις κόρες τους. Η σαμουρόγουνα ήταν δώρο από τον Σουλτάνο Σελήμ, επειδή ο Πατριάρχης είχε δουλέψει με προσωπική χειρωνακτική εργασία στις οχυρώσεις της Βασιλεύσουσας, όταν το 1807 κινδύνεψε από την πολιορκία των Άγγλων.
Έδινε σε όλους, αλλά με σύνεση και διάκριση. Και κανένας δεν μπορούσε να τον κατηγορήσει για μεροληψία. Όταν ζήτησε βοήθεια ένας συγγενής του, ο Πατριάρχης έδωσε εντολή να δώσουν και σ’ εκείνον όσα ακριβώς έδιναν στους άλλους, καθόλου παραπάνω. Και στον διάκονό του, που του υπενθύμισε τη συγγένεια: «Ξέχασες», του είπε, «ότι ο Πατριάρχης οφείλει να είναι πατέρας όλων ανεξαιρέτως των Χριστιανών, χωρίς να προτιμά τον κατά σάρκα συγγενή από τα υπόλοιπα πνευματικά του τέκνα; Ο Χριστός δεν ονόμασε αδελφούς Του όλους τους φτωχούς και τους ασήμαντους;».
Ήταν υπόδειγμα αρετής.
Με την ασκητική ζωή του έριξε φως στην πορεία του σκλαβωμένου Γένους.
Με τη θυσία του συγκλόνισε και συγκλονίζει τις καρδιές μας.
Νεφέλη
Πηγή: «Τά κατά τόν Ἀοίδιμον πρωταθλητήν τοῦ ἱεροῦ τῶν Ἐλλήνων Ἀγῶνος, τόν Πατριάρχην Κωνσταντινουπόλεως Γρηγόριον Τόν Ε΄, καταταγέντα ὑπό Γ. Γ. Παπαδοπούλου, συλλεγέντα καί ἐκδοθέντα ὑπό Γ. Π. Ἀγγελοπούλου, ἱλάρχου», ἐν Ἀθήναις, 1865, τ. Α΄, σελ. 6-9, 19-20.
Περιοδικό «Προς τη ΝΙΚΗ», Νοέμβριος 2021
