Ρόδο, αηδόνι, αστέρι, καλλονή, μαΐστρα και κυρά των Αθηνών την ονομάζουν οι υμνωδοί της με θαυμασμό και αγάπη, προτρέποντας ν’ αποθέσουμε στεφάνια στην ιερή μνήμη της Αγίας Φιλοθέης.
Γεννήθηκε στα 1522 στην Αθήνα, στη γειτονιά της Μητρόπολης, Παναγία Γοργοεπήκοος τότε, σήμερα Άγιος Ελευθέριος. Μονάκριβη στο αρχοντικό των Μπενιζέλων. Παλαιολογίνα η Μάνα της, μαζί με τον πατέρα της έδωσαν πολύ καλή μόρφωση στη Ρεγούλα (Παρασκευούλα), με δάσκαλο τον συγγενή τους Ηγούμενο της Καισαριανής. Την πάντρεψαν στα δεκατέσσερα. Σκληρόκαρδος και άρρωστος ο άνδρας της. Στον τρίτο χρόνο τον παίρνει ξαφνικά ο Θεός. Σε λίγα χρόνια παίρνει ο Θεός και τους γονείς.
Και τότε η μεγάλη απόφαση που ανάσταινε μέσα της από παιδί. Σ’ αυτή που την οδήγησαν η ευθύνη, το χρέος, η φιλεύσπλαχνη καρδιά της και η υψηλή του Κυρίου κλήση.
Στα 1550 όλη η γύρω περιοχή, από το ανακαινισμένο σήμερα αρχοντικό των Μπενιζέλων ως την Αρχιεπισκοπή, μεταβάλλεται σε έξοχο πνευματικό κέντρο. Παρθενώνας, Μοναστήρι με Καθολικό ανακαινισμένο τον παλαιό ναό του Αγίου Ανδρέα, με πολλά λευκά κτίσματα και κελλιά, μεγάλη τράπεζα αλλά και νοσοκομείο, ορφανοτροφείο, γηροκομείο και ξενώνα στην καρδιά της τουρκοκρατούμενης Αθήνας. Πρώτες μοναχές οι αφοσιωμένες θεραπαινίδες (βοηθοί) στο αρχοντικό των Μπενιζέλων. Από την ένδοξη γενιά της κληρονόμησε απέραντα κτήματα στο Χαλάνδρι, στην Κηφισιά, στα Πατήσια, στα σημερινά προάστια του Ψυχικού, της Φιλοθέης, της Καλογρέζας κ.α.
Στο Μοναστήρι της διδάσκει τέχνες και γράμματα σε αγόρια και κορίτσια. Το σχολείο για κορίτσια θεωρείται το πρώτο Παρθεναγωγείο στην Ευρώπη. Εκεί βρίσκουν ακόμη καταφύγιο κατατρεγμένες γυναίκες, Ελληνίδες και Τούρκισσες. Τις προστατεύει με κάθε τρόπο, τις φυγαδεύει στα Μετόχια της Μονής στα κοντινά νησιά, στη Τζια, στην Αίγινα, στην Άνδρο, στη Σαλαμίνα, στον Πόρο, τις παντρεύει ή γίνονται μοναχές. Και όλα αυτά χωρίς να παραμελεί η ίδια τη μοναχική, ασκητική βιοτή της.
Κινεί την οργή των Τούρκων κατακτητών· εισβάλλουν στη Μονή, τη λεηλατούν, σκορπίζουν τις μοναχές, που αυτή την εποχή ξεπερνούν τις 150, βασανίζουν και φυλακίζουν την ηγουμένη Φιλοθέη, που μένει απτόητη. Ξεσηκώνονται τότε όλοι οι προύχοντες της Αθήνας, οι μεγάλες συγγενικές οικογένειες, τάζουν λύτρα υπέρογκα στους Τούρκους και τη σώζουν. Και συνεχίζει την προσφορά στην κατεστραμμένη Μονή της. Δυναμική και γενναία, διεκδικεί όσα της ανήκουν, ζητάει Πατριαρχική βοήθεια, ακόμη και στον Δόγη της Βενετίας γράφει υπερασπιζόμενη το έργο της.
Βρισκόμαστε στα τέλη του 16ου αιώνα, στα πιο σκοτεινά χρόνια της πιο μαύρης σκλαβιάς. Σ’ αυτά μεγαλουργεί η Αγία. Μια τόσο μεγάλη ζωή έχει το αντάξιο υψηλότατο τέλος. Στις 3 Οκτωβρίου του 1588, στην αγρυπνία του Αγίου Διονυσίου, στο Μετόχι στα Πατήσια έρχονται δεύτερη φορά οι Τούρκοι, που δεν ανέχονται άλλο το έργο της. Τη δένουν σε μια κολόνα, τη χτυπούν με ραβδιά και την αφήνουν μισοπεθαμένη. Επέζησε λίγους μήνες και άφησε την τελευταία της πνοή στις 19 Φεβρουαρίου του 1589. Πάνω στο χρόνο το λείψανό της μοσχοβολούσε. Πριν απ’ το 1600 έγινε η αγιοκατάταξή της.
Η Μονή της επέζησε πάνω από 200 χρόνια, μέχρι την παλιγγενεσία της Ελλάδας. Καταστράφηκε από τους Βαυαρούς!
Η δική της ιερή μνήμη μένει 430 χρόνια «μοναδικό παράδειγμα γυναίκας δούλου γένους», που προσφέρει τα πάντα, διακινδυνεύει τα πάντα ν’ αναστήσει το έθνος της, και μένει μέχρι σήμερα λαμπάδα άσβηστη!
