Ο Όσιος Αθανάσιος ο Πάριος, κατά κόσμον Αθανάσιος Τούλιος, γεννήθηκε στο Κώστο της Πάρου το 1722 μ.Χ.
Την πρώτη του παιδεία την έλαβε στη γενέτειρα του και, επειδή έδειξε πως είχε ιδιαίτερη κλίση στα γράμματα, ο πατέρας του Απόστολος Τούλιος, με καταγωγή από τη Σίφνο και ο οποίος κατοίκησε στο Κώστο όταν νυμφεύθηκε μια Κωστιανή, τον έστειλε στη Σχολή της Μονής του Αγίου Αθανασίου Ναούσης Πάρου. Στη συνέχεια τον έστειλε στη Σχολή του Παναγίου Τάφου και ύστερα, με έξοδα της Μονής Αγίου Αντωνίου Κεφάλου, στη Σχολή της Άνδρου, αν και οι βοιγράφοι διαφωνούν σχετικά με αυτό. Το 1745, σε ηλικία 23 ετών, αποχαιρετά τους γονείς του και φτάνει στη Σμύρνη, όπου εγγράφεται στην Ευαγγελική Σχολή. Όταν πληροφορήθηκε τη λειτουργία της Αθωνιάδας Σχολής με διευθυντή το Νεόφυτο Καυσοκαλυβίτη, πηγαίνει και εγγράφεται αμέσως, κατά το έτος 1751, την εποχή που αναλαμβάνει διευθυντής ο Ευγένιος Βούλγαρης, που ήταν τότε διάκονος. Από το Νεόφυτο εκπαιδεύτηκε στα “Γραμματικά” και στα “Περί Συντάξεως” του Θεοδώρου Γαζή, ενώ από τον Ευγένιο στα φιλοσοφικά μαθήματα και τις υπόλοιπες επιστήμες της εποχής. Κατόπιν εκπαιδεύεται στη ρητορική και την ποιμαντική.
Όσο περνάει ο καιρός, ο Αθανάσιος αρχίζει και ξεχωρίζει για τις ικανότητές του, με αποτέλεσμα να γίνει σημαντικός βοηθός του Ευγένιου Βούλγαρη και, αργότερα, σε ηλικία 35 ετών να αναλάβει καθηγητής στη Σχολή. Η φήμη του αρχίζει να εξαπλώνεται γρήγορα στην υπόδουλη κοινότητα, πράγμα που οδηγεί τους Θεσσαλονικείς να τον ζητήσουν για διευθυντή της Σχολής τους. Κατόπιν συμβουλής του Ευγένιου Βούλγαρη δέχεται και τη διευθύνει επιτυχώς για τέσσερα, μέχρι να κλείσει λόγω επιδημίας πανώλης.
Έτσι, φεύγει και πηγαίνει σε μια Σχολή στην Κέρκυρα, την οποία διευθύνει ο Νικηφόρος Θεοτόκης. Εκεί ολοκληρώνει τις σπουδές του και πηγαίνει στο Μεσολόγγι, μετά από πρόσκληση ενός συμμαθητή του στην Αθωνιάδα, του Παναγιώτη Παλαμά, ο οποίος είχε ιδρύσει από το 1760 την Παλαμιαία Σχολή. Μετά τα Ορλωφικά καλείται από το Πατριαρχείο να διδάξει στην Αθωνιάδα, το οποίο και δέχεται. Κατά τη διάρκεια της εκεί παρουσίας του ως σχολάρχης, χειροτονείται πρεσβύτερος από τον Άγιο Μακάριο Νοταρά, έπειτα από προτροπή του ιδίου.
Από την Αθωνιάδα Σχολή, όπου κλήθηκε για να διδάξει, αναγκάστηκε να αποχωρήσει εξαιτίας της αναμίξεως του στις έριδες των Κολλυβάδων. Έφτασε στη Θεσσαλονίκη και ανέλαβε τη διεύθυνση της εκεί Σχολής από το 1777 μέχρι το 1783 ή το 1785 μ.Χ. Καλείται ξανά από το πατριαρχείο να αναλάβει διευθυντής, στη Σχολή της Κωνσταντινούπολης, αλλά αυτός αρνείται. Επιθυμώντας να επιστρέψει στην Πάρο, αναχώρησε στα τέλη του 1786 μ.Χ. από τη Θεσσαλονίκη, αλλά τελικά βρέθηκε στη Χίο εξαιτίας του Ρωσοτουρκικού πολέμου.
Όταν τέλειωσε ο πόλεμος παρέμεινε στη Χίο για 30 χρόνια και έγινε διευθυντής της Σχολής της Χίου, την οποία κατόρθωσε να διευρύνει και να οδηγήσει σε μεγάλη ακμή (1788 – 1811 μ.Χ.). Σε ηλικία 90 περίπου χρόνων αποσύρθηκε στο μονίδριο του Αγ. Γεωργίου Ρευστών στη Χίο, όπου πέθανε στις 24 Ιουνίου 1813 μ.Χ.
Ο Αθανάσιος ανήκει στη μεγάλη χορεία των διδασκάλων του Γένους που με όλη τους τη δύναμη εργάστηκαν ακαταπόνητα για τη μόρφωση του. Πρέπει όμως να σημειωθεί εδώ ότι ο Πάριος διδάσκαλος ήταν πολέμιος των νέων ιδεών του Διαφωτισμού και της Γαλλικής επαναστάσεως, σε τέτοιο μάλιστα βαθμό, ώστε να ξεσηκώσει τη σφοδρότατη διαμαρτυρία του Κοραή.
Ο Άγιος Αθανάσιος ήταν πολυγραφότατος συγγραφέας με πολύ σημαντικά έργα, τα οποία αφορούν σχεδόν όλους τους τομείς της χριστιανικής δράσης (βίοι Αγίων, δογματικά, κοινωνικά, λειτουργικά, παιδαγωγικά, ποιμαντικά).
Διασκευή από www.synaxarion.gr
