Ερώτηση που λάβαμε:
Τι είδη μουσικής θα πρέπει ή δε θα πρέπει να ακούει ένας Ορθόδοξος Χριστιανός?
Συζητώντας με ορισμένους ανθρώπους, υπήρχε η αντίθεση οτι εκτός της Βυζαντινής και της Ελληνικής Παραδοσιακής μουσικής, δεν είναι κακό να ακούει κάποιος και ξενόφερτα είδη μουσικής, είτε είναι κάποια διάφορα είτε είναι εκείνα που έχουν συνδεθεί με παγανισμούς και λατρεία στο Σατανά, ασχέτως αν κάποιος που τα ακούει τα πιστεύει ή οχι. Θα πρέπει να προσκολλώμαστε μόνο στη Παράδοση μας και να αποφεύγουμε ξένα ακούσματα? Ποιά είναι η γνώμη σας?
Η απάντηση της ιστοσελίδας μας:
Είναι αλήθεια πως τραγούδια και σκοποί της παράδοσης μας, συχνά βρίσκονται πολύ κοντά στην Εκκλησιαστική παράδοση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι πολλές παραλλαγές των καλάντων που συναντούμε από τόπο σε τόπο από την Μικρά Ασία μέχρι την Κρήτη και από την Ήπειρο μέχρι την Θράκη, πολλές από τις οποίες περιέχουν βαθιά πνευματικά νοήματα. Επίσης μία έμφυτη ευλάβεια έκανε τους άγνωστους λαϊκούς στιχουργούς να εντάξουν αναφορές π.χ. στην Παναγία ή σε πρόσωπα Αγίων, πλάι σε κάθε θεματολογία τους με έναν τρόπο αβίαστο και φυσικό.
Από την άλλη, η σύγχρονη δυτική μουσική που γνώρισε άνθηση με το δεύτερο μισό του προηγουμένου αιώνα, αποτέλεσε την απόλυτη έκφραση μίας εποχής ανήσυχης. Από τις πρώτες γενιές αμφισβήτησης με τον επιθετικό στίχο στης λεγόμενης κλασικής ροκ, στην ανακάλυψη και στην τελείωση του ηλεκτρικού ήχου, μέχρι αυτό που αποκαλούν κάποιοι σύγχρονο «μετά- επαναστατικό υπαρξιακό κενό» με τραγούδια που εκφράζουν την μοναξιά του σύγχρονου ανθρώπου με κάποια ίσως έντονη απαισιοδοξία ή μηδενιστική τάση. Παράλληλα, η έκρηξη του διαδικτύου έχει κάνει τα πάντα γύρω από την μουσική προσβάσιμα.
Ποια είναι τελικά η θέση του Χριστιανού; Ποιο μονοπάτι να διαλέξει; Υπάρχει άραγε σωστή επιλογή;
Δύο σύγχρονες Άγιες μορφές της Ορθοδοξίας απαντούν με έναν τρόπο που εκ πρώτης όψεως δεν περιέχει «πρέπει» και «δεν πρέπει»: Ο Γέρων Σωφρόνιος του Έσσεξ λέει πως «Η τέχνη αποτελεί το ανώτερο (μεν), υποκατάστατο (δε) του Θεού» ο δε Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς απαντώντας σε έναν νεαρό που τον ρωτούσε για τα λαϊκά τραγούδια του Σέρβικου Λαού, τα χαρακτηρίζει «χρυσόσκονη» του ανθρώπινου πολιτισμού. Και οι δύο υπονοούν κάτι βαθύτερο: Σημασία τελικά έχει πού δίνει ο Χριστιανός την καρδιά του. Μπορούμε να αφουγκραζόμαστε μελωδίες και στίχους που μας συγκινούν, μπορεί να μας εκφράσει σε κάποια ιδιαίτερη στιγμή της ζωής ο λόγος ενός συγκροτήματος, όμως δεν μπορούμε να ταυτιζόμαστε και με την «κουλτούρα» που συνοδεύει οποιοδήποτε είδος μουσικής. Δεν μπορούμε να δοθούμε οριστικά εκεί.
Οφείλουμε αρχικά να διαμορφώσουμε το προσωπικό μας γούστο καλλιεργώντας μέσα μας το κριτήριο του ωραίου. Να μάθουμε δηλαδή να ξεχωρίζουμε την μουσική αισθητική που μας ταιριάζει και δεν υποβιβάζει την νοημοσύνη μας ασκώντας π.χ. διαρκή επίκληση στα κατώτερα ένστικτα. Η μουσική μας να μην είναι μόνο διασκέδαση και «ξεδώσιμο» αλλά και ένας προβληματισμός, ένας στοχασμός, ένα δημιουργικό εσωτερικό άγγιγμα. Έτσι, να μάθουμε να ξεχωρίζουμε το πραγματικά ωφέλιμο όπου και εάν αυτό υπάρχει.
Κυρίως όμως, να προσέχουμε να μην γίνεται η μουσική μας ένας τρόπος ύπαρξης: Οι απόψεις του καλλιτέχνη, η φιλοσοφία ζωής των «φαν» του, οι ιδεολογικοί χώροι που εκείνοι κινούνται, οι καταστάσεις που δημιουργούνται στις συναυλίες, είναι συχνά αυτό που ονομάζει αλλού εύστοχα ο Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς ως «κουλτούρα της πτώσεως». Όταν δε η τάση μίας μουσικής σχολής είναι ξεκάθαρα εναντίον των πιστεύω μας μέσω π.χ. επίκλησης στον Σατανά ή μίας εξύμνησης της ακραίας βίας, τότε οφείλουμε αληθινά να προβληματιστούμε για την πραγματική επίδραση της επάνω μας αλλά για τα κίνητρα της ανάγκης μας να βρισκόμαστε σε τέτοια μουσικά μονοπάτια.
Ακόμα όμως και στη δική μας παραδοσιακή μουσική που εμφάνισε τελευταία μία άνθηση μεταξύ νέων ανθρώπων, ελλοχεύει μερικές φορές ο κίνδυνος αφενός να γίνει καθαρά προϊόν μιμητισμού και προσπάθειας αδέξιας επαναφοράς στο σήμερα εποχών πολύ πιο απονήρευτων και αγνών από την δική μας, αφετέρου να υπάρξει μια απενοχοποίηση λόγων και αισθήσεων, υπό τον μανδύα μάλιστα του «παραδοσιακού» και του «γνήσιου» με πρακτικές τελικά μάλλον ξένες προς τον λόγο του Ευαγγελίου.
Κλείνοντας, υπάρχει μία ιδιαίτερη προσωπική σχέση με την μουσική που αγαπούμε: Αυτή μπορεί και πρέπει να μας συγκινεί, να μας ταξιδεύει, να μας ψυχαγωγεί, να μας κάνει να στοχαζόμαστε, ακόμα και να εκφράζει εύστοχα κάποιες ανήσυχες στιγμές της ζωής μας, αλλά δεν μπορεί να μας την υπαγορεύει. Αυτό το τελευταίο το έχει αναλάβει ο λόγος κάποιου Άλλου…
Για να δούμε τι μας λένε οι σύγχρονοι άγιοι Παΐσιος και Πορφύριος.
Άγιος Πορφύριος:
«Ακούμε από την τηλεόραση ένα κονσέρτο του Schumman για πιάνο και ορχήστρα.
Ο Γέροντας: — Κοίταξέ την αυτή την μικρή, πως παίζει. Είναι όλη δοσμένη. Παίζει με την ψυχή της. Και ο μαέστρος έχει πάθος, αλλά όχι άρρωστο πάθος, υγιές. Είναι νέος και υγιής. Συναισθηματικό είναι αυτό που παίζουν.
Αυτή είναι μουσική για τους υγιείς και ευγενείς. Η άλλη, η τζαζ και κάτι άλλες, είναι μουσική για τους μπερδεμένους. Μουσική μπερδεμένη, που ανταποκρίνεται στα μπερδέματα των ανθρώπων. Εμένα μου αρέσει η μουσική να έχει και το θρησκευτικό μέσα. Τότε είναι πιο ωραία, πιο τέλεια. Θα μου άρεσε να πας στην ερημιά, στην εξοχή και ν’ ακούσεις ξαφνικά αρμόνιο. Και νάναι ένας ασκητής που παίζει. Πως σού φαίνεται, άσχημο; Με παρεξηγείς; — Όχι, Γέροντα. Μου φαίνεται μεγαλειώδες και συγκινητικό. — Ναί, κι εγώ έτσι το νιώθω. Ένας μοναχός όμως αν μ’ άκουγε θα με παρεξηγούσε. Εγώ όμως το νιώθω πολύ ωραίο. — Το αρμόνιο σας αρέσει πιο πολύ από το πιάνο; — Ναί, γιατί έχει πιο μαλακό και γλυκό ήχο. Έχει και μια ευκολία να το μάθεις. Έχει ολόκληρες αξίες, όχι εξηκοστά τέταρτα κ.λπ. που έχει το πιάνο. Κάθε μουσική χτυπά κι αλλού. Σε άλλο μέρος της ψυχής η πατριωτική, σε άλλο η σοβαρή, σε άλλο το τραγούδι, σε άλλο η τζαζ.»
Μαθητεύοντας στον Γέροντα Πορφύριο, σελ. -287-289
« Ή βυζαντινή μουσική είναι πάρα πολύ ωφέλιμη. Κανένας χριστιανός δεν πρέπει να υπάρχει χωρίς να ξέρει βυζαντινή μουσική. Πρέπει όλοι να μάθουμε. Έχει άμεση σχέση με την ψυχή. Ή μουσική αγιάζει τον άνθρωπο αναίμακτα. Χωρίς κόπο, άγαλλόμενος, γίνεσαι άγιος.
Που “ναι αυτοί πού τρέχουνε να βρουν θεραπεία για την κατάθλιψη. «Όταν μάθουνε βυζαντινή μουσική και δούνε τη μαυρίλα να “ρχεται, πάπ! ένα δοξαστικό κι ή μαυρίλα πού έρχεται να σε καταλάβει, ως ένα είδος ψυχικής μελαγχολίας, γίνεται ύμνος προς τον Θεό. Εγώ το πιστεύω αυτό. Απόλυτα το πιστεύω.»
ΛΟΓΟΙ ΠΕΡΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΖΩΗΣ.
Άγιος Παΐσιος:
«Είναι εξωφρενική η κατάσταση στον κόσμο! Όλοι ζητούν κάτι, χωρίς να ξέρουν οι περισσότεροι τι ζητούν. Άλλοι με μπουζούκια ψάχνουν την αλήθεια! Άλλοι με εξωφρενική μουσική ζητούν τον Χριστό»
«Όλοι τώρα έχουν μάθει να ζουν με τον θόρυβο. Βλέπεις, και πολλά από τα σημερινά παιδιά, για να
διαβάσουν, θέλουν μουσική ροκ! Δηλαδή περισσότερο τους αναπαύει να διαβάζουν με μουσική παρά με ησυχία. Αναπαύονται στην ανησυχία, γιατί υπάρχει ανησυχία μέσα τους. Ξαντού θόρυβος υπάρχει.»
«Είναι μεγάλη υπόθεση ο σωστός δάσκαλος, ιδίως στις μέρες μας! Τα παιδιά είναι άγραφες κασσέττες· ή θα γεμίσουν βρώμικα τραγούδια ή βυζαντινή μουσική.»
Αγίου Παϊσίου Αγιορείτου Λόγοι Α΄ Με πόνο και Αγάπη για τον σύγχρονο άνθρωπο
Η πιο ωραία μουσική που ανεβάζει τον άνθρωπο και στις μέρες μας έχει αρκετή “πέραση” είναι η βυζαντινή! Πέρα από τη μουσική όμως, πρέπει ο άνθρωπος να προχωράει και στο νόημα των θεόπνευστων λόγων της!
Αν και αγαπώ ιδιαίτερα τη Βυζαντινή Μουσική μπορώ να πω πως δεν είναι μονάχα αυτή. Για παράδειγμα οι Ρώσοι οι Σέρβοι κλπ, που δεν έχουν Βυζαντινή Μουσική και έχουν τετραφωνία δεν μπορούν να ακούν τίποτα;
Επομένως, άσχετα με το αν μας αρέσει σαν άκουσμα η Βυζαντινή, η ουσία δεν βρίσκεται στη μουσική, αλλά στα λόγια στα οποία λέμε. Επιπλέον, υπάρχουν πολλά τραγούδια χριστιανικά ειτε των Χ.Μ.Ο. είτε των Χ.Α., σε αρκετά από τα οποία μπορείς να βρεις μεγάλο βάθος στα νοήματα, πέρα φυσικά από καταπληκτικές μελωδίες. Ακόμη υπάρχουν μεγάλοι συνθέτες όπως ο Μπετόβεν, ο Μότσαρτ, ο Μπαχ, ο Βιβάλντι κ.α. οι οποίοι έχουν εξαιρετικές μελωδίες οι οποίες μπορούν να σε ηρεμήσουν. Άλλα είδη μουσικής όπως το metal (όλες οι μορφές του) ή η ροκ, έχουν τις εξής δύο ιδιότητες:
1ον) Είναι τέτοιος ο τρόπος με τον οποίο παίζονται αυτές οι μουσικές, που προκαλούν στον άνθρωπο μια υπερδιέγερση η οποία σου προκαλεί άρση αναστολών. Μπορείς δηλαδή να κάνεις πράγματα τα οποία δεν θα έκανες υπο φυσιολογικές συνθήκες (Αν δηλαδή επικρατούσε ηρεμία στο χώρο) γιατί θα καταλάβαινες ότι είναι λάθος.
2ον) Οι συγκεκριμένες μουσικές λειτουργούν σαν ένα είδος «ναρκωτικού» το οποίο σε εθίζει. Στη συνέχεια σε κάνουν να θέλεις να πάρεις την επόμμενη «δόση» σου, να αγοράσεις τον καινούριο δίσκο με σκοπό να αυξήσουν τα κέρδη τους οι τραγουδιστές και γενικότερα η βιομηχανία της μουσικής.
Επιπλέον δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις τέτοιων τραγουδιών που αποτελούν ύμνους στο διάβολο.
Μπορείς με τα ίδια αυτιά να ακούς τους ψάλτες να ψέλνουν ύμνους στο Θεό γραμμένους από Αγίους και μετά να ακούς ύμνους γραμμένους προς τον διάβολο;
Δεν είναι σωστό να τα απολυτοποιούμε όλα, ούτε είναι όμως σωστό να αποκρύπτουμε στοιχεία τα οποία ξέρουμε ότι υπάρχουν.
Κάποτε πήγε ένας νέος στον Άγιο Παΐσιο και του είπε:
“Πάτερ θα πάω για σπουδές μουσικής στο Καναδά. Εκεί θα πρέπει να μάθω και ροκ και άλλα είδη μουσικής. Τι θα κάνω;”
Ο Άγιος Παΐσιος του είπε πως ότι κάνει, θα πρέπει να το κάνει προς δόξαν Θεού. Και το έκανε! Έχει φτιάξει CD με δικές του διασκευές ύμνων (η διασκευή εννοείται είναι πάνω στη μουσική και όχι στους στίχους) που πραγματικά υμνολογούν το Θεό. Παλιότερα έπαιζαν αυτές οι διασκευές και στη Πειραϊκή Εκκλησία.
Αν κρίνεις ότι αυτή τη μουσική που ακούς ή στη συναυλία που σκοπεύεις να πας θα μπορούσες να είσαι μαζι με τον Χριστό, τότε είσαι μια χαρά. Μην δίνεις σημασία στους άλλους. Αν όμως σε ελέγχει μέσα σου μία μικρή φωνή τότε ξανασκέψου το.
Τέλος, πολύ καλή μουσική και σε ποιότητα και σε στίχους, μπορείς να ακούσεις από τα κομμάτια του Σταμάτη Σπανουδάκη μεγάλου συνθέτη και ανθρώπου ο οποίος ασχολήθηκε με διάφορα είδη μουσικής και γνωρίζοντας τον Χριστό, κατάφερε και τα συνδύασε όλα προς δόξαν Θεού.
Υπάρχει μια πληθώρα τραγουδιών αλλά και ενόργανης μουσικής η οποία είναι πιο χαλαρωτική που σε ξεκουράζει .Τα πιο σύγχρονα είδη μουσικής σε αναστατώνουν και αμφιβάλλω εάν προσφέρουν χαρά.
Έχω λίγο μπερδευτεί με τα παραπάνω σχόλια. γιατί?
Διαβάσαμε ότι οι Άγιοι (Πορφύριος- Παϊσιος) μας λένε ότι είναι καλή μουσική και η βυζαντινή και η κλασική και το αρμόνιο και η ροκ-τζαζ όταν δεν σε απομακρύνει από το Θεό και άλλα και άλλα….
Μάλλον ξεμπερδεύτηκα γιατί καταλαβαίνω ότι για το θέμα αυτό δεν υπάρχει δογματική απάντηση κάνε αυτό κάνε εκείνο.
Φοβάμαι όμως ότι από τους παραπάνω φίλους μας υπάρχει η διάθεση να θέσουν το θέμα σε δογματική δηλαδή τι πρέπει τι δεν πρέπει.
Να μπερδευτώ κι άλλο??
Εγώ προσωπικά ακούω και έντεχνο ελληνικό και άλλα “παράνομα” είδη τα οποία όμως με γεμίζουν, με ευχαριστούν και με γαληνεύουν.
Δεν νομίζω ότι μίλησε κάποιος για παράνομα… Ίσα – ίσα η συγκεκριμένη λέξη είναι λίγο βαριά για να την αναφέρουμε έτσι εύκολα. Για παράδειγμα σου παραθέτω δύο κομμάτια από το δικό μου σχόλιο το οποίο ίσως να μην παρατήρησες:
α)
“Δεν είναι σωστό να τα απολυτοποιούμε όλα, ούτε είναι όμως σωστό να αποκρύπτουμε στοιχεία τα οποία ξέρουμε ότι υπάρχουν.”
β)
“Αν κρίνεις ότι αυτή τη μουσική που ακούς ή στη συναυλία που σκοπεύεις να πας θα μπορούσες να είσαι μαζι με τον Χριστό, τότε είσαι μια χαρά. Μην δίνεις σημασία στους άλλους. Αν όμως σε ελέγχει μέσα σου μία μικρή φωνή τότε ξανασκέψου το.”
Δεν ειπε κανεις δογματικές απαντησεις. Απλά μιλούμε σύμφωνα και με τα προσωπικά μας μουσικά ενδιαφέροντα. Σε πολλά θέματα δεν υπάρχουν δογματικές απαντήσεις, αλλά όταν ο άνθρωπος βρίσκεται κοντά στο Θεό και μέσα στο χώρο της εκκλησίας αγωνίζεται να ποιεί το θέλημά Του και ζει μέσα στη χάρη των μυστηρίων, τότε είναι αυτονόητη η διάκριση της μουσικής που κάνει για να ανεβάζει την ψυχή του και να του δημιουργεί ευφορία!
Είναι νομίζω η κατάλληλη στιγμή να δώσει την απάντηση η ιστοσελίδα!
Και μόνο η αναφορά από μαρτυρίες αγίων της εκκλησίας δημιουργεί κάποια δεδομένα.
Ψυχολογικά εύκολα αισθάνεσαι στην “παρανομία” αν είσαι μακριά από τις συμβουλές τους.
Είναι ένα θέμα για το οποίο φοβάμαι να ακούσω την τοποθέτηση της Εκκλησίας.
Νομίζω ότι δεν έχει σχέση με το δόγμα και εν πολλοίς ούτε με το ήθος. Οπότε γιατί να έχει θέση η εκκλησία?
Φοβάμαι ίσως γιατί δεν είμαι διατεθειμένος να αλλάξω κάτι που με εκφράζει και με γαληνεύει.
Φοβάμαι ότι θα ακούσω την φωνή του πατέρα μου ξανά να μου λέει “μην ακούς Νταλάρα και Μαρινέλλα είναι κοσμική η μουσική τους…” Φοβάμαι.
Γιάννη, (και προς καθένα που έχει παρόμοιο προβληματισμό) δεν γνωριζόμαστε, μην μου απαντάς άμα θέλεις, απλώς σκέψου:
Έκανες ποτέ σου μια Σαρακοστή νηστεία από την μουσική που σου “απαγορεύει” ο πατέρας σου ΑΥΤΟΠΡΟΑΙΡΕΤΑ, χωρίς να σου το ζητήσει κανένας, σαν να νηστεύεις από κρέας, εθελοντικά και μόνο; Αν ναι, μετά από την πηγαία σου αυτή αποχή, σε ελκούσανε ακόμη, στον ίδιο τουλάχιστον βαθμό, η μουσική αυτή και τα λόγια της;
κ. παλαίμαχε, γιατί να νηστέψω τη μουσική? γιατί να νηστέψω κάτι που με εκφράζει και με γαληνεύει όπως έγραψα πριν? γιατί να διακόψω κάτι το οποίο πολύ συχνά και με τους στίχους του μου δημιουργεί όμορφες σκέψεις Ο φόβος μου έγκειται στο ότι θα μου ζητήσουν να διακόψω κάτι για το οποίο πιθανόν δεν θα καταλάβω ποτέ το γιατί. Πότε θα απαντήσει η ιστοσελίδα?
ΒΒ φεύγω για σχολείο τα λέμε το βράδυ ή αύριο.
Γιάννη, δεν υπάρχει «τοποθέτηση της Εκκλησίας» στο εν λόγω θέμα. Γενικά η Εκκλησιά δεν τοποθετείται «επίσημα» σαν κάποιο κόμμα επί παντός επιστητού θέματος που εγείρεται και μάλιστα συγκεκριμένα με ένα «ναι» ή ένα «όχι». Οπότε μην την φοβάσαι. Η Εκκλησία υποδεικνύει μία πορεία κομίζοντας το αιώνιο σωτήριο μήνυμα της μέσα στους αιώνες. Μας υπενθυμίζει διαρκώς ποιοι είμαστε και ποιοι μπορούμε να γίνουμε. Τα τραγούδια κάθε εποχής είναι η έκφραση του ανθρώπου, αν θέλεις η κραυγή του, η χαρά του, ο πόνος του. Σαφώς και μπορεί να εκφραστούμε και εμείς κάποτε μέσω αυτής της φωνής, μέσω κάποιων κοινών αισθημάτων. Εξ ου και η γαλήνη που βρίσκεις σε αυτήν την έκφραση. Πέραν τούτου, η οριστική καταφυγή του Χριστιανού δεν μπορεί να βρεθεί σε δημιουργήματα του κόσμου τούτου. Αυτό λέει η Εκκλησία, αυτός είναι και κίνδυνος του «κοσμικού φρονήματος»: Η προσκόλληση. Η τέχνη είναι κάτι υπέροχο, αλλά δεν είναι πανάκεια. Μας καταλαβαίνει αλλά δεν μας γιατρεύει.. Εκφράζει στιγμές, δεν τις ορίζει. Είναι το ωραίο, όχι το υψηλό. Θέτει κατά καιρούς βαθιά ερωτήματα αλλά δεν απαντάει. Θα μας δώσει ρυθμό στην σημερινή χαρά μας αλλά δεν θα μας λυτρώσει στην αυριανή δυσκολία. Έχοντας αυτά κατά νου ίσως μπορέσεις να ακούς πάλι δίχως να φοβάσαι… Συγνώμη για το προσωπικό του ύφους.
Τη στιγμή που κάποιοι/ες τραγουδιστές/τριες επιλέγουν να τραγουδάνε τόσο κοσμικά όσο και πατριωτικά-εθνικά τραγούδια, δεν σημαίνει ότι θα τους κρίνουμε ανάλογα με το είδος που τραγουδούν κάθε φορά, αλλά εμείς θα επιλέξουμε το ήθος που θα έχει ένα τραγούδι και το νόημα των στίχων του, έστω κι αν τραγουδιέται από “κοσμικούς” τραγουδιστές/τριες.
Δημοσιεύτηκε παραπάνω η απάντηση της ιστοσελίδας μας.
Πολύ καλή η απάντηση της ιστοσελίδας! Έδωσε προοπτικές και μας κάλυψε! Ευχαριστούμε!
“Γεια σου Γιάννη” , σε ευχαριστώ έχω ευχαριστηθεί με το σχόλιό σου.
Και την ιστοσελίδα για την απάντηση.
Με αναπαύει γιατί έχει σωστές θέσεις και μάλιστα από αγίους της εκκλησίας.
Πολύ ωραίο άρθρο με κάλυψε πολύ σε αυτό το θέμα